Yedili Akorlar
Müzik Bilgisi kategorisinin onbirinci dersinde sizlere Yedili Akorlar konusunda bilgi vereceğiz.
Majör, minör, arttırılmış ve eksiltilmiş akorlar; aralarında iki 3’lü aralığın olduğu üç farklı sesten oluşan triad’lardan elde ediliyordu. Bu akorlara bir 3’lü aralık daha eklersek yedili akorları elde etmiş oluruz. Şimdi yedili akorların nasıl elde edildiğini ve temel yedili akor türlerini inceleyelim.
1. Majör Yedili Akor
Herhangi bir majör triadın son sesine majör üçlü aralık ekleyip bulduğumuz ses ile oluşan dört sesli akordur. Ayrıca majör bir gamın birinci, üçüncü, beşinci ve yedinci derecesinden (1 3 5 7) de bulunabilir. 2 Tam Ses (majör üçlü) + 1,5 Ses (minör üçlü) + 2 Tam Ses (majör üçlü) formülüyle de elde edilebilir.
Örnek 1: Do majör yedili akorunu bulalım.
1. yol: Do majör triadını buluruz: Do Mi Sol
Sol sesinden majör üçlü aralık ilerleriz ve Si sesini buluruz. Do Mi Sol Si seslerinden oluşur.
2. yol: Do majör gamını buluruz ve 1., 3., 5. ve 7. seslerini alırız:
3. Yol: Do sesinden 2 tam aralık (majör üçlü aralık), 1,5 aralık (minör üçlü aralık) ve 2 tam aralık (majör üçlü aralık) ilerleriz:
Do | _______________ | Mi | ____________ | Sol | ___________ | Si |
2 tam ses | 1,5 ses | 2 tam ses |
Örnek 2: Sol Bemol majör yedili akorunu bulalım:
1. yol: Sol bemol majör triadını buluruz: Sol Bemol, Si Bemol, Re Bemol.
Re bemol sesinden majör üçlü aralık ilerleriz ve Fa sesini buluruz. Sol Bemol, Si Bemol, Re Bemol ve Fa seslerinden oluşur.
2. Yol: Sol Bemol Majör gamını yazıyoruz ve 1., 3., 5. ve 7. derecelerini buluyoruz:
3. Yol: Sol Bemol sesinden 2 tam aralık (majör üçlü aralık), 1,5 aralık (minör üçlü aralık) ve 2 tam aralık (majör üçlü aralık) ilerleriz:
Sol bemol | _______________ | Si bemol | ____________ | Re bemol | ___________ | Fa |
2 tam ses | 1,5 ses | 2 tam ses |
Aşağıda bazı majör yedili akor örnekleri gösterilmiştir.
2. Dominant Yedili Akor
Herhangi bir majör triadın son sesine minör üçlü aralık ekleyip bulduğumuz ses ile oluşan dört sesli akordur. Majör bir gamın birinci, üçüncü, beşinci derecelerinden ve yedinci derecesinin yarım ses pesleştirilmesiyle (1 3 5 7) oluşur. Dominant yedili akor ayrıca 2 Tam Ses (majör üçlü) + 1,5 Ses (minör üçlü) + 1,5 Ses (minör üçlü) formülüyle de elde edilebilir.
Örnek 1: Do dominant yedili akorunu bulalım.
1.yol: Do majör triadını buluruz: Do Mi Sol.
Sol sesinden minör üçlü aralık ilerleriz ve Si bemol sesini buluruz. Do Mi Sol Si seslerinden oluşur.
2. yol: Do majör gamını buluruz ve 1., 3., 5. ve 7 seslerini alırız:
3. Yol: Do sesinden 2 tam aralık (majör üçlü aralık), 1,5 aralık (minör üçlü aralık) ve 1,5 Ses (minör üçlü) ilerleriz:
Do | _______________ | Mi | ____________ | Sol | ___________ | Si bemol |
2 tam ses | 1,5 ses | 1,5 ses |
Aşağıda bazı dominant yedili akor örnekleri gösterilmiştir.
3. Minör Yedili Akor
Herhangi bir minör triadın son sesine minör üçlü aralık ekleyip bulduğumuz ses ile oluşan dört sesli akordur. Minör bir gamın birinci, üçüncü, beşinci ve yedinci derecesinden oluşur. Aynı zamanda majör bir gamın birinci derecesinden, üçüncü derecesinin yarım ses pesleştirilmesinden, beşinci derecesinden ve yedinci derecesinin yarım ses pesleştirilmesinden (1 3 5 7 ) de oluşur. Minör yedili akor ayrıca 1,5 Ses (minör üçlü) + 2 Tam Ses (majör üçlü) + 1,5 Ses (minör üçlü) formülüyle de elde edilebilir.
Örnek 1: Do minör yedili akorunu bulalım.
- yol: Do minör triadını buluruz: Do, Mi Bemol, Sol.
Sol sesinden minör üçlü aralık ilerleriz ve Si bemol sesini buluruz. Do Mi Sol Si seslerinden oluşur.
2. yol: Do minör gamını buluruz ve 1., 3., 5. ve 7. seslerini alırız:
3. yol: Do majör gamını buluruz ve 1., 3 ., 5. ve 7 seslerini alırız:
4. Yol: Do sesinden 1,5 Ses (minör üçlü) + 2 Tam Ses (majör üçlü) + 1,5 Ses (minör üçlü) ilerleriz:
Do | _______________ | Mi bemol | ____________ | Sol | ___________ | Si bemol |
1,5 ses | 2 tam ses | 1,5 ses |
Aşağıda bazı minör yedili akor örnekleri gösterilmiştir.
4. Eksiltilmiş Yedili Akor
Herhangi bir eksiltilmiş triadın son sesine minör üçlü aralık ekleyip bulduğumuz ses ile oluşan dört sesli akordur. Majör bir gamın birinci derecesinden, üçüncü derecesinin yarım ses pesleştirilmesinden, beşinci derecesinin yarım ses pesleştirilmesinden ve yedinci derecesinin tam ses (çiftbemol) pesleştirilmesiyle (1 3 5 7 ) de oluşur. Eksiltilmiş yedili akor ayrıca 1,5 Ses (minör üçlü) + 1,5 Ses (minör üçlü) + 1,5 Ses (minör üçlü) formülüyle de elde edilebilir.
Örnek 1: Do eksiltilmiş yedili akorunu bulalım.
1.yol: Do eksiltilmiş triadını buluruz: Do, Mi Bemol, Sol Bemol
Sol bemol sesinden minör üçlü aralık ilerleriz ve Si çift bemol sesini buluruz. Do Mi Sol Si seslerinden oluşur.
2. yol: Do majör gamını buluruz ve 1., 3 ., 5 . ve 7 seslerini alırız:
3. Yol: Do sesinden 1,5 Ses (minör üçlü) + 1,5 Ses (minör üçlü) + 1,5 Ses (minör üçlü) ilerleriz:
Do | _______________ | Mi bemol | ____________ | Sol bemol | ___________ | Si çift bemol |
1,5 ses | 1,5 ses | 1,5 ses |
Aşağıda bazı eksiltilmiş yedili akor örnekleri gösterilmiştir.
5. Yarı Eksiltilmiş Yedili Akor
Herhangi bir eksiltilmiş triadın son sesine majör üçlü aralık ekleyip bulduğumuz ses ile oluşan dört sesli akordur. Majör bir gamın birinci derecesinden, üçüncü derecesinin yarım ses pesleştirilmesinden, beşinci derecesinin yarım ses pesleştirilmesinden ve yedinci derecesinin yarım ses pesleştirilmesiyle (1 3 5 7 ) de oluşur. Eksiltilmiş yedili akor ayrıca 1,5 Ses (minör üçlü) + 1,5 Ses (minör üçlü) + 2 Tam Ses (majör üçlü) formülüyle de elde edilebilir.
Örnek 1: Do eksiltilmiş yedili akorunu bulalım:
1.yol: Do eksiltilmiş triadını buluruz: Do, Mi Bemol, Sol Bemol.
Sol bemol sesinden majör üçlü aralık ilerleriz ve Si bemol sesini buluruz. Böylelikle bu akor, Do
Mi Sol Si seslerinden oluşur.
2. yol: Do majör gamını buluruz ve 1., 3 ., 5 . ve 7 seslerini alırız:
3. Yol: Do sesinden 1,5 Ses (minör üçlü) + 1,5 Ses (minör üçlü) + 2 Tam Ses (majör üçlü) ilerleriz:
Do | _______________ | Mi bemol | ____________ | Sol bemol | ___________ | Si bemol |
1,5 ses | 1,5 ses | 2 tam ses |
Aşağıda bazı yarı eksiltilmiş yedili akor örnekleri gösterilmiştir.
Majör Gamın Yedili Akorları
Her derecenin yedili akorunu bulmak için o dereceyi kök ses (birinci ses) kabul ederiz ve gamda o sesten başlayarak birinci, üçüncü ve beşinci seslerle triadı oluştururuz. Bu triada yedinci sesin eklenmesiyle de yedili akor oluşur. Bulunan yedili akorun aralık ilişkilerine bakılarak yedili akorun çeşidi ortaya çıkar.
Böylelikle Do majör gamının 1. derecesinin yedili akorunun Do, Mi, Sol ve Si seslerinden oluşan Do majör yedili akoru olduğunu görürüz. Bu örnekten yola çıkarak da herhangi bir majör gamın 1. derecesinin yedili akorunun majör yedili akor olduğunu söyleyebiliriz.
Böylelikle Do majör gamının 2. derecesinin yedili akorunun Re, Fa, La ve Do seslerinden oluşan Re minör yedili akoru olduğunu görürüz. Bu örnekten yola çıkarak da herhangi bir majör gamın 2. derecesinin akorunun minör yedili akor olduğunu söyleyebiliriz.
Bu şekilde devam ederek Do majör gamından elde edebileceğimiz bütün yedili akorları buluruz. Romen rakamlarıyla ifade edilmiş bu akorlar aşağıdaki gibidir:
Aşağıda La majör gamından elde edebileceğimiz yedili akorlar yazılmıştır:
Yukarıdaki örneklerden yola çıkarak, tüm majör gamların yedili akorları için şöyle bir genelleme yapabiliriz:
Yani herhangi bir majör gamın her zaman birinci ve dördüncü derecesi majör yedili; ikinci, üçüncü ve altıncı derecesi minör yedili; beşinci derecesi dominant yedili ve yedinci derecesi yarı eksiltilmiş yedili akor oluşturur.
Doğal Minör Gamın Yedili Akorları
Majör gamdaki yöntemleri uyguladığımızda, La minör gamının birinci derecesinin yedili akorunun La, Do, Mi ve Sol seslerinden oluşan La minör yedili akoru olduğunu görürüz. İkinci derecesinin akoru ise Si, Re, Fa ve La seslerinden oluşan Si yarı eksiltilmiş yedili akorudur. Bu yolla devam edersek, La doğal minör gamının sesleri üzerinden elde edebileceğimiz tüm yedili akorların Romen rakamlarıyla gösterilmiş şeklinin aşağıdaki gibi olduğunu görürüz:
Aşağıda Mi minör gamından elde edebileceğimiz yedili akorlar yazılmıştır:
Yukarıdaki örneklerden yola çıkarak, tüm doğal minör gamların yedili akorları için şöyle bir genelleme yapabiliriz:
Yani herhangi bir doğal minör gamın her zaman birinci, dördüncü ve beşinci derecesi minör yedili; üçüncü ve altıncı derecesi majör yedili; yedinci dercesi dominant yedili; ikinci derecesi yarı eksiltilmiş yedili akor oluşturur.
Not: Doğal minör gamından oluşturulan akorlarda, 5. derecenin oluşturduğu yedili akor yukarıda gösterildiği gibi minör yedili (v 7) olarak kullanılmasının yanısıra, birçok durumda dominant yedili (V 7) olarak da karşımıza çıkar. Bunun nedeni armonik yürüyüş kurallarındaki V 7---->i yürüyüşünün kullanılmasıdır. Dominant yedili akor olan V 7, karar akoruna (i) gitmek ister. Tam kadans denilen kadans türü de V 7---->i yürüyüşüdür. Bu konuyu iyi anlamak için daha kapsamlı bir armoni bilgisine sahip olmak gerekir. Bu metotta armoni konusunda ayrıntıya girilmeyecektir.
Elif Gezer
Müzik öğretmenidir.
Son Ekledikleri: Elif Gezer
Yorum Ekle
Gerekli olan (*) işaretli alanlara gerekli bilgileri girdiğinizden emin olun. HTML kod izni yoktur.